پاسخ ریخت‌شناسی و فیزیولوژیک برگ چنار و کاج تهران به آلودگی محیط شهری در تهران

آلودگی محیط شهری صدمات زیادی را بر گیاهان و جانوران وارد می‌آورد. در گیاهان، برگ از حساس‌ترین اندام‌ها به این آلودگی‌ها به‌ویژه آلودگی هواست و در محیط آلوده، ممکن است از نظر ریخت‌شناسی و فیزیولوژیکی تغییراتی داشته باشد.مطالعة حاضر به‌منظور بررسی تأثیر تجمع فلزات سنگین در برگ درختان چنار و کاج تهران و پاسخ ریخت‌شناسی (سطح، رطوبت و سطح ویژۀ برگ) و فیزیولوژیک (مالون دی‌آلدهید، پرولین و آنزیم کاتالاز) این گونه‌ها در منطقة آلوده (مرکز تهران) و منطقة کم‌آلوده (پارک جنگلی چیتگر) انجام پذیرفت. به این منظور، 20 اصله درخت سالم، متقارن و یکسان از نظر سن و قطر و ارتفاع، انتخاب و 3 برگ از جهت غربی تاج هر درخت (10 اصله در منطقة کم‌آلوده و 10 اصله در منطقة کم‌آلوده) نمونه‌برداری شد. غلظت سرب، کادمیم و کروم به‌طور معنی‌داری در برگ‌های چنار بیشتر از کاج تهران و در منطقة آلوده بیشتر از منطقة کم‌آلوده به‌دست آمد p≤0.05))، در‌حالی که غلطت روی در منطقة آلوده کمتر از منطقة کم‌آلوده و در چنار بیشتر از کاج تهران به‌دست آمد. سطح برگ و سطح ویژة برگ چنار منطقة آلوده کمتر از منطقة کم‌آلوده به‌دست آمد، ولی تفاوت معنی‌داری برای کاج تهران مشاهده نشد. درصد رطوبت برگ در هر دو گونه در منطقة آلوده کمتر از منطقة کم‌آلوده به‌دست آمد. محتوای پرولین و مالون دی‌آلدهید در منطقة آلوده بیشتر از منطقة کم‌آلوده و در چنار نیز بیشتر از کاج تهران گزارش شد و بیشترین فعالیت کاتالاز نیز در چنار منطقة آلوده مشاهده شد. با توجه به نتایج تحقیق، می‌توان بیان کرد که کاج تهران به‌نسبت مقاوم‌تر بوده است، ولی از طرف دیگر، مقدار تجمع آلاینده نیز در این گونه کمتر از چنار است. علت احتمالی تأثیرپذیری بیشتر چنار، جذب زیاد آلاینده‌ها توسط این گونه در مقایسه با کاج تهران است. در نتیجه می‌توان گفت چنار، گونه‌ای با بیش‌انباشت زیاد آلاینده‌هاست ولی به‌شدت از نظر ریخت‌شناسی و فیزیولوژیکی تحت تأثیر قرار می‌گیرد.